[eerder verschenen in Friesch Dagblad op 21 december 2018]

In het kader van de klimaatopgave van Parijs – het afbouwen van broeikasgasuitstoot om te zorgen dat we de aarde in ieder geval niet meer dan 2 graden Celsius warmer laten worden – komt langzamerhand duidelijkheid over wie, waar, hoeveel moet doen. Die grote opgave voor de regio Fryslân is bekend en die wordt gemeenten in kleinere brokken opgelegd als lokale opgave. Die gemeenten moeten dan, samen met burgers en bedrijven, uiteindelijk deze opgave verder invullen. Een enorme klus.

Als de opgave van Parijs zich doorvertaalt naar wat gemeenten, bedrijven en burgers in hun eigen omgeving moeten doen, dan is het wel handig te weten dat al die inspanningen & investeringen ook daadwerkelijk op de juiste rekening worden bijgeschreven. Daar wordt te weinig over nagedacht en daar gaat het mijns inziens in veel gevallen fout.

Voorbeeld. Een boer die zijn dak vol heeft liggen met zonnepanelen en afspreekt dat het energiebedrijf, naast de stroom, ook alle ‘immateriële rechten’ krijgt, kan wellicht de komende jaren in de knel komen. Als hij, om de methaan-uitstoot van zijn koeien – ook een broeikasgas – te compenseren, die zonnepanelen wil opvoeren komt hij bedrogen uit. De ‘duurzaamheid’ van de stroom heeft hij verkocht. Zijn bedrijf is niet CO2-neutraal, een dak vol zonnepanelen ten spijt. Hij zal op een andere manier compensatie moeten organiseren en wellicht aanvullend een lap grond moeten opofferen om daar extra zonnepanelen neer te kunnen leggen. En in het ergste geval tijdelijk zijn veestapel moeten inkrimpen.

Ik kan het nog ingewikkelder maken. Stel dat een Duitse ontwikkelaar, met Nederlandse subsidie, in opdracht van een Chinese staatsbedrijf in Fryslân een windmolenpark bouwt. De Chinese eigenaar verkoopt op voorhand de duurzame stroom aan een Amerikaans staalfabriek. Een niet ondenkbeeldig scenario.

Wie mag dan gaan pronken met dit duurzame project? Komt dat op het conto van de gemeente waarin het park ligt? Kan de Provincie Fryslân een vinkje zetten bij haar opgave? Of die sterk vervuilende staalfabriek? De Chinese overheid? Het energiebedrijf? De bank die een groene lening verstrekt? Of de Nederlandse overheid, die de subsidie gaf?

Wie het weet mag het zeggen.

U zult misschien geneigd zijn te denken: hoe belangrijk is dat, elke duurzame ontwikkeling is toch goed? Hoe erg is het als er wat wordt dubbel geteld? Sorry, maar dat is heel belangrijk. Elk huishouden, elke boer moet zeker weten dat de investeringen ook daadwerkelijk meegeteld worden. Het model van deze ‘allocatie’ moet vooraf geregeld zijn. We kunnen ons geen onduidelijkheid veroorloven als we veel gaan investeren.

Gelukkig hebben we al goede voorbeelden hoe het wel kan. Bij een aantal zonneparken die in Fryslân zijn of worden aangelegd door bewoners is dat beter geregeld. Die bewoners en bedrijven maken collectief een afspraak met het eigen energiebedrijf om zeker te weten dat zij die stroom – en geen andere – krijgen.

Met alle rechten.