(eerder verschenen in Friesch Dagblad. Klik hier voor versie zoals deze in de krant verscheen)
Energiebedrijven verdienen op dit moment heel veel geld en consumenten betalen de hoofdprijs voor stroom en gas. Dat is oneerlijk. Bedrijven gebruiken middelen die van ons allemaal zijn, olie en gas in de grond, zon en wind in overvloed en publiek gefinancierde infrastructuur. Daarbij krijgen die bedrijven niet zelden subsidies of vrijstellingen om dat mogelijk te maken. De prijzen die handelaren elkaar in rekening brengen – de groothandelsprijzen – zijn voor levering voor volgend jaar op dit moment vertienvoudigd. Dat voelen consumenten – met een vertraging – zwaar in hun portemonnee.
Die energiebedrijven zien zich niet altijd gesteld voor enorme kostprijsstijgingen van hun product. Wie zelf een windmolen, zonnepark, gasput of oliebron heeft, ziet de opbrengsten veel harder stijgen dan de kosten. Deze bedrijven gaan rustig achteroverzitten en zetten de telmachine aan.
Regeringen van de ons omringende landen, zelfs de conservatieve regering van het Verenigd Koninkrijk, hebben meteen maatregelen genomen om deze winsten kunnen te beteugelen. Want bedrijven hoeven nauwelijks moeite te doen, de ‘windfall profits’ vallen hen gewoon in de schoot. Maar in Nederland kijkt de regering niet naar de mogelijkheid en buigt zich in bochten om de winsten van de buitenlandse energiebedrijven onaangetast te houden. De mantra ‘de markt stelt de prijs’ is de toverspreuk. Wij burgers moeten ons voegen.
Natuurlijk, de regering heeft een lange lijst van maatregelen tegen het licht gehouden om te zien hoe de komende tijd de pijn voor burgers verzacht kan worden. Maar ja, dat zijn maatregelen die zitten in de verlaging van belastingen en heffingen. Kortom, die sigaar uit eigen doos betalen we zelf.
Ook overheden krijgen het lastig. Veel gemeenten en provincies – ook de Friese – hadden de afgelopen jaren contracten afgesloten met de Nederlandse dochter van Gazprom, het enorme Russische energiebedrijf dat sinds de inval van Oekraïne in ongenade is gevallen. In plaats van dat de Nederlandse regering bij dat bedrijf de touwtjes in handen neemt – Duitsland loopt daarin voorop en andere Europese landen volgen – werden de overheden opgedragen de goedkope gascontracten op te zeggen en nieuwe spijkerdure contracten af te sluiten. Gasmarkt specialisten geven aan dat waarschijnlijk geen molecuul Russisch gas minder geëxporteerd wordt maar betalen we er nu wel meer voor. Dat zijn miljoenen extra kosten die uiteindelijk de burgers en bedrijven in Fryslân voor de kiezen krijgen.
Kortom, de bijziende kippendrift van dit kabinet om stelselmatig de kant te kiezen van grootbedrijf en buitenlandse aandeelhouder en niet die van burger en algemeen belang, zorgt ervoor dat wij een barre winter tegemoet gaan. Zelfs als het niet gaat vriezen.
Ik denk dat de tijd is gekomen om het contract met deze regering op te zeggen. We kunnen het ons niet meer veroorloven; deze regering is simpelweg te duur voor Friese burgers.