Weg met de BV Nederland!

[Eerder verschenen in Friesch Dagblad op 17 mei 2018. Hier is de PDF te vinden]

Op dit moment wordt in Nederland onderhandeld over het Klimaatakkoord. Met als doel handen en voeten te geven aan de internationale afspraak om de opwarming van de aarde binnen twee graden of minder te houden. De usual suspects, het nationale circus van alsmaar doorpolderende vertegenwoordigers van bedrijven, instellingen en milieugroeperingen zijn aan een aantal tafels gezet om te kwartetten onder leiding van een aantal oud-politici.

Het klinkt ongetwijfeld cynisch maar ik denk dat deze werkwijze niet de oplossing is. Met alle respect voor de deelnemers die ongetwijfeld hun best doen om oplossingen aan te dragen die verlaging van CO2-uitstoot dichterbij brengen én de achterban tevreden houden, ontbreekt in het hele proces het uitgangspunt van het gemeenschappelijke, van het algemeen belang.

Ik meen dat de som van alle, zorgvuldig tegen elkaar uitgespeelde individuele belangen – hoe ingewikkeld ook verpakt – uiteindelijk niet de formule is om te komen tot een gemeenschappelijk belang. Zeker niet één dat zo veelomvattend is als de klimaatopgave.

Het Klimaatakkoord is geoutsourcete politiek – het niet-durven-nemen van beslissingen. Juist op het moment dat de maatschappij om richting en sturing schreeuwt. En de beginselen die aan een klimaatakkoord ten grondslag zouden moeten liggen, zijn degene die in het DNA van partijen als het CDA en PvdA zou moeten zitten: rechtvaardigheid, rentmeesterschap en solidariteit in internationale context. Maar ik hoor ze niet.

Het Klimaatakkoord is geoutsourcete politiek – het niet-durven-nemen van beslissingen.

Voorbeeld. De transportsector neemt wereldwijd maar liefst 26% van de uitstoot van CO2 voor haar rekening en dit groeit aandeel nog steeds, zeker in ‘transportland’ Nederland. Dat kan niet doorgaan. Het hele idee van het over grote afstanden vervoeren van personen en spullen moet dringend op de schop. Een appel die 20.000 kilometer verderop geplukt is, een feestje vieren in Las Vegas, het hele jaar door rozen uit Afrika. Het is logistiek fantastisch knap maar het kan niet meer.

Dat zouden politici moeten zeggen. Natuurlijk dienen er dan afspraken gemaakt te worden om mensen aan andere banen te helpen en bedrijven zich te laten aanpassen. Maar dat leggen we in de handen van politici, die kunnen daar middelen voor beschikbaar stellen.

Door het direct bij de spelers in het economisch verkeer te plaatsen worden er geen beginselen vastgelegd, worden er geen leidraden gesponnen maar zijn de spelers in een interactief proces bezig met het doorrekenen van de eigen verlies- en winstrekening. Het Klimaatakkoord is zo de definitie van marktdenken en daar zit juist de fout. We moeten snel af van de gedachte dat de ‘BV Nederland’ ons wel uit het ravijn trekt. Deze ‘BV’, met een aantal multinationale ondernemingen voorop, heeft ons er juist in gereden.

Wij, burgers en bedrijven, maken deel uit van een ondernemende gemeenschap. In de vorm van een coöperatie, de ‘Coöperatie Nederland’. En wij willen daadkrachtige coöperatieve bestuurders die beslissingen durven nemen.

In het algemeen belang.

Rechtvaardige duurzaamheid

(deze column verscheen eerder in Friesch Dagblad, vrijdag 20 oktober 2017. Hier als pdf)

 

Het aantredend kabinet zal stappen zetten om de klimaatopgave voortvarend aan te pakken en de verduurzaming van de samenleving te versnellen. Met verse maatregelen, doorgeschoven ministers en zelfs een nieuwe naam: ministerie van Economie en Klimaat. Jammer dat economie nog steeds op één staat maar goed, beter iets dan niets.

Veel van de maatregelen die de afgelopen jaren zijn genomen, gingen uit van financiële prikkels. En die stroom geld is steeds meer van de burgers richting bedrijven gegaan. Miljarden subsidie voor de biomassa in kolencentrales, miljarden aan fiscale vrijstellingen voor dure hybride leasebakken die zich verzamelen aan de voet van glimmende kantoorgebouwen. De opslagen die burgers via hun energienota’s betalen, zien we deels als winsten terugkeren op de balans van de zon- en windontwikkelaars.

Nu twee partijen van christelijken huize zitting nemen in dit kabinet, hoop ik dat ook een ander geluid dan het gerinkel van geld te horen zal zijn. Namelijk de roep om rechtvaardigheid in beslissingen over verduurzaming. Die stem verstomde meer en meer de afgelopen twee decennia, zeker onder minister Kamp. De belangrijke vraag is of CDA en ChristenUnie gaan meebrullen in het koor van de twee andere partijen (VVD en D66) die alle hoop vestigen op ‘de markt’. Of dat zij de rug rechten en een pleidooi houden voor rechtvaardige duurzaamheid.

Als we niet oppassen zal de klimaatopgave, als die wordt aangepakt volgens de wetmatigheden van de markt, langs oude breekpunten de samenleving splijten.

De klimaatopgave is groot en moet in rap tempo worden uitgevoerd. Maar we kunnen als samenleving niet hebben dat een klein groepje grote bouwbedrijven door slimme trucs met grote winsten wegloopt. We kunnen ook niet hebben dat het rijkere deel van de bevolking geholpen door forse subsidies hun huizen verduurzamen terwijl de minder gefortuneerden niet die financiële armslag hebben en daardoor naast de subsidiepot grijpen.

Rechtvaardigheid gaat verder dan een weegschaal waar men de lusten en de lasten tegen elkaar afweegt en in euro’s afrekent. Het gaat om gelijke kansen, het delen van kennis en taken, om niet-afgedwongen solidariteit, een eerlijk loon voor laaggeschoolde arbeid, waardering voor vrijwilligers, respect voor bestuurders.

En die rechtvaardigheid moet niet alleen gelden in ons land. De gevolgen van klimaatverandering worden steeds schrijnender in grote delen van de wereld, waar men minder welvarend is dan in Nederland.

Als we niet oppassen zal de klimaatopgave, als die wordt aangepakt volgens de wetmatigheden van de markt, langs oude breekpunten de samenleving splijten.

Een rechtvaardig ondernomen aanpak kan juist burgers, bedrijven en overheden verbinden. Laat dat onze opdracht zijn, laten we daarvoor dit kabinet op de huid zitten.

Warmte zonder gas

Hoe verwarmen al die Europese landen die geen Groninger gas hebben hun huizen? Al die landen die geen gasbel hebben die ze door Shell laten leeghalen en voor weinig verkopen aan burgers en bedrijven. In landen met een vergelijkbaar klimaat en demografie zoals Denemarken moet het in huis vast altijd koud zijn.

Dat valt wel mee. Het gasbelloze van kolen en stookolie afhankelijke Denemarken moest met een andere oplossing komen voor de verwarming van de huizen. En die vonden ze.

Tijdens de oliecrises in de jaren zeventig, werd in Denemarken het roer omgegooid. Met een aantal simpele regels werd de basis gelegd voor de overgang naar een duurzame warmtevoorziening.

Zo werd het bij wet verboden om winst te maken met energiesystemen, zoals de levering van warmte in een woning. Met zo’n regeling blijkt dat een coöperatieve vorm altijd goedkoper warmte levert dan overheid (nutsbedrijven) of markt (bedrijven met private investeerders). Meer dan 60 procent van de Deense huishoudens zijn aangesloten op een coöperatief warmtenet. Het grootste deel daarvan is inmiddels duurzaam. De gebruikers van het warmtenet zijn tevens de eigenaren.

Bij wet is ook vastgelegd dat overstappen naar collectieve warmte voor een huishouden geen gedoe mag zijn of duurder. In Denemarken heeft die collectieve aanpak gezorgd voor een voor consumenten heel simpel aanbod: volledige ontzorging, goedkope leningen voor de investeringen van de coöperatie en haar leden  en de zekerheid dat de kosten laag zijn.

Waarom lukt zoiets niet in Nederland?

Daar is een simpele verklaring voor. Gemak van gas-in-elk-huis heeft ons het zicht op collectieve oplossingen weggenomen. Huishoudens beginnen de individuele noodzaak te voelen om vaarwel te zeggen tegen fossiele brandstoffen maar zien tegelijkertijd niet een makkelijke of goedkope oplossing.

Terwijl, als je samenwerkt, de kosten lager worden en ‘het gedoe’ minder – dat is een simpele economische wetmatigheid.

Ironisch genoeg is een goed voorbeeld daarbij … gas. In de jaren zestig werd binnen een decennium een complete infrastructuur voor aardgas collectief aangelegd, dorp na dorp, wijk na wijk. Daardoor waren de kosten per huishouding laag. Niet alleen in de steden, ook in het buitengebied. Dat laatste: niet onbelangrijk in Fryslân.

Hoe kunnen we dit Deense model laten werken in Fryslân? Ik heb een paar stappen die ons de goede weg op moeten helpen.

Het is bizar om burgers op te roepen riskante grote investeringen te doen die beter ontzorgd én goedkoper collectief kunnen worden uitgevoerd.

Allereerst kunnen gemeenten beter stoppen met het communiceren via allerhande ‘loketten’ om burgers met incidentele subsidies op te roepen zelf ingewikkelde toeren uit te halen om hun huizen ‘van het gas af te halen’. Het is bizar om burgers op te roepen riskante grote investeringen te doen die beter ontzorgd én goedkoper collectief kunnen worden uitgevoerd.

Zorg daarbij zo snel mogelijk voor een gemeentelijk energieplan. Daarin is onder andere vastgelegd onder welke voorwaarden groepen burgers en bedrijven zelf, collectief, infrastructuur kunnen aanleggen en beheren. Laten we die infrastructuur niet aan de markt, aan private bedrijven weggeven. Dat werkte niet in Denemarken, dus laten wij daar van leren.

Maak daarbij de weg vrij voor warmtecoöperaties. Zorg voor ondersteuning, duidelijke spelregels en langjarige perspectieven. Géén subsidies voor de happy-few maar goedkope leningen voor iedereen. Laat die coöperaties met de beste Friese bedrijven oplossingen bedenken en uitvoeren. Werk genoeg de komende jaren.

 Warmte zonder gas. Het kan eerlijk, duurzaam én goedkoop. Vraag maar aan de Denen.

‘Onze’ kolencentrale

Natuurlijk was het een publiciteitsstunt, de openbare aankondiging van een energieleverancier om de Hemweg-centrale in Amsterdam te kopen van de Nuon. En bekende Nederlanders die zich graag met duurzaamheid afficheren gingen er met boter en suiker in – een Amsterdamse wethouder bood spontaan een miljoen gemeenschapsgeld mee, net als een hip (en kennelijk te duur) chocolademerk. De onvermijdelijke crowdfundingsactie loopt nog.

De gedachte was dan ook te aantrekkelijk: als we gezamenlijk een kolencentrale kopen dan kunnen we die daarna gewoon sluiten. Weg met kolen, lang leve het klimaat op aarde en het milieu in Amsterdam! Hoe loffelijk en simplistisch deze oplossing ook lijkt, het legt alleen een groot onderhuids probleem bloot.

Hoezeer wij als samenleving nu de behoefte hebben – en zelfs de plicht – om grote stappen te zetten richting een duurzame energievoorziening (en, niet te vergeten, een gezonde leefomgeving in Amsterdam-West); sluiten van de centrale kan niet zomaar. Wetten die eigendom beschermen, afgegeven kolenstook-vergunningen en afspraken met personeel staan het domweg in de weg. Zomaar openbaar een klein bedrag bieden op grote delen van een bedrijf is daarbij op zijn zachts gezegd niet aardig. Wat een reclamebureau of een groepje zelfverklaarde duurzaamheidgoeroe’s ook beweert.

Het is overigens niet dat Nuon de kolencentrale per se wil behouden. Hemweg greep naast de subsidiepot die voor kolencentrales was neergezet en daarmee is de centrale de komende jaren niet erg rendabel. Het heeft het liefst de komende jaren honderden miljoenen subsidie, net zoals een aantal concurrenten afgelopen jaar heeft gekregen.

Maar het grootste probleem zit ‘m niet in de centrale en de bedrijfsvoering. Het probleem zit ‘m in ‘we’.

Als ‘we’ deze kolencentrale zouden kopen, of zelfs meteen sluiten, dan moeten we eerst bedenken wie ‘we’ zijn. Het lijkt me niet zo goeie gedachte dat de Nuon als eigenaar wordt ingeruild voor een andere leverancier of een willekeurig groepje activisten met goede-doelen-gelden. Als het gebeurt dan moet dat als samenleving gedaan worden.

En ja, die samenleving die hebben we eigenlijk al, we noemen dat al eeuwen overheid. En die gedachte om gezamenlijk te beslissen over het lot van kolencentrales is niet nieuw. Vroeger waren grote centrales in handen van de samenleving – in eigendom van provincies en gemeenten. Toen waren ‘we’ er eigenaar van en konden ‘we’ er over beslissen. Een Amsterdamse wethouder kon aan een plan werken om de Hemweg-centrale te ontmantelen. De gemeenteraad kon er over beslissen.

Juist in een transitie is het van belang dat de samenleving dergelijke beslissingen kan forceren. Bepalen wat wordt gebouwd en wat vervroegd wordt afgebouwd. Waar windmolens komen en waar we gebruik van fossiele energie een halt toe roepen. Maar in onze doorgeschoten neo-liberale wereld hebben we geen zeggenschap meer over onze energievoorziening. Dáár zit het probleem, dát moeten we veranderen. En niet lukraak bieden op fossiele restanten.

Het begint met zeggenschap. Op dit moment is het zo dat bij wijze van spreken Zweedse kiesgerechtigden meer over een eventuele sluiting te zeggen hebben dan een wethouder van de gemeente Amsterdam. De Hemweg centrale is van de Vattenfall/Nuon en daarmee in eigendom van de Zweedse staat. Het bizarre feit doet zich dus voor dat deze kolencentrale wel in handen is van de samenleving.

Alleen niet de onze.

Fryslân geen wingewest – Gasgebouw toe aan renovatie

Het lijkt erop dat door verlaging van de gasproductie in Groningen, de provincie beduidend minder door grote aardbevingen wordt getroffen. Dat is, voorzover men daar nog over durft te spreken, pure winst voor de veelgeplaagde Groningers.
Maar niet iedereen staat te juichen bij het besluit van minister Henk Kamp het Groninger productieplafond, dat is de maximale hoeveelheid aardgas die per jaar in Groningen naar boven gehaald kan worden, nogmaals naar beneden bij te stellen.

Want Kamp geeft tegelijkertijd ruim baan aan exploitatie van gasvelden buiten het Groningse. Daar kunnen NAM en een aantal buitenlandse energiebedrijven die gas omhoog willen halen, juist vol aan de bak. Die regio’s kunnen zich opmaken voor een rol als nieuw wingewest.

Het Gasgebouw heeft de afgelopen jaren geen scheuren opgelopen terwijl het fundament duidelijk rot.

Zo ook in Fryslân. Onze provincie levert gemiddeld zo’n 4 procent van het landelijke gas en dat percentage zou de komende jaren kunnen stijgen. Bij de Waddeneilanden wordt gekeken naar locaties en in Súdwest-Fryslân zijn de vergunningen al afgegeven. Winning is zeker niet nieuw in deze provincie maar met de kennis die we nu hebben moeten we niet zomaar nieuwe winning toestaan. De veronderstelde bodemdaling en mogelijke verontreiniging van watervoorraden zijn grote zorgen voor burgers en bedrijven. Juist in Fryslân.

Natuurlijk kunnen we niet in één keer zonder gas. Natuurlijk zijn er nog contracten met het buitenland die moeten worden afgebouwd. Die kunnen we niet zomaar in de prullenmand werpen. Maar al het gas dat niet ab-so-luut nodig is moeten we rustig laten zitten. Dat is niets nieuws, dat weten we al jaren.

De ‘drill, baby, drill’-doctrine van de politieke partijen van de afgelopen tientallen jaren heeft er toe geleid dat er zeer waardevolle maar beperkte brandstoffen in korte tijd door heen gejaagd zijn. Voor de rijksbegroting ziet het er elk jaar leuk uit maar in feite maken we generaties na ons alleen maar armer. Zij zullen moeten investeren in nieuwe energievoorzieningen zonder dat zij daar de opbrengst van ons gas voor kunnen gebruiken.

Ik zeg ‘wij’ en ‘ons gas’, maar zo zien de beslissers in het Gasgebouw, een bizar-ingewikkelde publiek-private samenwerking tussen Shell, Exxon en de Nederlandse staat, dat overigens niet. Zij zitten aan de gaskraan, het gas is van hen en zíj bepalen wat er mee gebeurt. Energiebedrijven willen winst maken met de winning van zoveel mogelijk gas, ook in Fryslân, en wie houdt ze tegen? Tegen wat of wie moeten de Friezen eigenlijk protesteren?

De ‘drill, baby, drill’-doctrine heeft er toe geleid dat er zeer waardevolle maar beperkte brandstoffen in korte tijd door heen gejaagd zijn.

Dáár zit ‘m de kneep. De volstrekte intransparantie die publieke discussies over gas onmogelijk maakt wordt heel bewust in stand gehouden door onzichtbare hoofdrolspelers. Met name het Gasgebouw onttrekt zich aan maatschappelijk-logische en -economische beslissingen en is immuun voor elke vorm van toezicht. Het wrange is dat een handjevol journalisten meer weet te achterhalen dan 150 Tweede Kamerleden bewapend met enquêtebevoegdheid.

Het Gasgebouw heeft de afgelopen jaren geen scheuren opgelopen terwijl het fundament duidelijk rot. Er zit niets anders op; willen we tot goede beslissingen komen over de toekomst van gaswinning, moeten we eerst zelf de sloop en verbouwing ter hand nemen. En dat is een taak waar wij onze vertegenwoordigers mee op pad moeten sturen.

Het nutsbedrijf

Bestand 08-04-16 23 59 06In de jaren ’90 zou ‘de markt’ efficiënte en innovatieve antwoorden geven op de vragen die consumenten en overheden nog niet eens wisten dat zij hadden. De belofte was groot, zeker op het gebied van energie. Meer transparantie, nieuwe producten, echte concurrentie en altijd goedkoper.

 

We kregen iets anders: voor miljarden aan tv-reclame met mooie mensen en glossy foldertjes met ranke windmolens. Burgers dachten massaal aan de duurzame stroom te gaan. Maar die werd voor een groot deel in spiksplinternieuwe kolencentrales geproduceerd of bleek van IJslandse geisers afkomstig te zijn.

Bestuurders van energiebedrijven feliciteerden elkaar met de behaalde bonussen in de VIP-loges van voetbalclubs die ze sponsorden. Ondertussen hingen ontevreden klanten urenlang in de wacht bij een callcenter. Beloofde prijsdalingen bleven uit en energiebedrijven – inmiddels in buitenlandse handen – bezetten jarenlang de bovenste plaatsen in de lijstjes van de slechtste dienstverleners.
Op het gebied van energie is de belofte van ‘de markt’ niet uitgekomen, op veel andere vlakken trouwens ook niet. Voor energiebedrijven, geliberaliseerd, in fasen geprivatiseerd en voor een deel gedereguleerd, veranderde er veel. Vaak ten koste van het personeel door reorganisaties, herlocaties en fusie-ontslagen.
Het neoliberale marktdenken is nu sterk op z’n retour. Echter nog niet bij dit kabinet en in grote delen van de Tweede Kamer. Dat is jammer want oplossingen voor de duurzaamheidsopgaven vragen gelijkgestemdheid.
We moeten de energievoorziening weer terug brengen in het publiek domein. Want daar hoort het thuis.

Wat mij betreft gooit de overheid, met de provinciale overheid voorop, het over een andere boeg. Zonder meteen de gehele privatisering terug te draaien kan de provincie aangeven wat zíj belangrijk vindt op het gebied van energievoorziening.

De veelbejubelde energietransitie kan slechts plaatsvinden als iedereen meedoet en hetzelfde belang onderschrijft. Kleine lokale partijen, coöperaties en een paar ideële kleine leveranciers onderschijven dat vanzelfsprekend. Maar grote energiebedrijven met aandeelhouders van over de hele wereld hebben daar niets mee te schaften. Zij volgen de wetmatigheden van ‘de markt’ en blijven rustig doorinvesteren in fossiele energievormen.
Wat als we de kleine partijen de hoeders maken van die transitie? Wat als de overheid die lokale partijen vraagt een leidende rol in te nemen? Dan kunnen er keiharde afspraken gemaakt worden over verduurzaming. Het enige is dat de overheid niet meteen moet zeuren over staatssteun of stellen dat elke vraag via aanbestedingsregels moet lopen.
Nota bene is er al Europese wetgeving die ruimte biedt om kleine partijen hoeders te maken van die energietransitie. Europa kent diensten van Algemeen Economisch Belang (DAEB). Dat zijn ondernemingen die taken uitvoeren die een overheid van publiek belang vindt. Ze zijn, met veel regels en uitzonderingen omkleed, vrijgesteld van de staatssteunregels. Woningbouwcorporaties kunnen bijvoorbeeld dergelijke bedrijven zijn.
Energiecoöperaties voldoen in feite ook aan die eisen, omdat zij energiediensten efficiënt en goedkoop kunnen uitvoeren. Ze dienen verschillende publieke belangen zoals veiligstellen van de energievoorziening, stimulering van energiebesparing en versnelde verduurzaming van de energieproductie. En ze doen dat door lokaal te investeren in middelen en mensen. Laat dat nou precies zijn wat de provincie Fryslân graag wil.
Deze coöperaties ondernemen bovendien democratisch: besluiten worden door stemming genomen. Eigenlijk vergelijkbaar zoals vroeger een kleine gemeente een lokaal gas- of elektriciteitsbedrijf had. Een energiebedrijf, gerund door professionals, in eigendom van de gemeenschap. Niets nieuws eigenlijk. Niks DAEB; gewoon, een nutsbedrijf.

Energie en vrije markt – een slechte combinatie | wijze lessen uit maart 1916

Column Friesch Dagblad Vrijdag 21 maart 2014

In een buitengewone zitting van de Provinciale Staten van Fryslân is besloten: “de provincie richt, ter uitvoering van de taak die zij op zich neemt, een provinciaal electriciteitsbedrijf op, dat op commercieele beginselen zal worden gedreven, met dien verstande dat het maken van winst geen doel zal zijn”.

Het is maart 1916. Op energiegebied is het een warboel van bedrijfjes, private netten en collectieven. Sommige dorpen en wijken zijn aangesloten, andere niet. Als gedeputeerde brengt de latere oorlogspremier Pieter Sjoerds Gerbrandy het Provinciaal Electriciteits Bedrijf verder tot stand. Heel Fryslân krijgt betaalbare en betrouwbare elektriciteit en gas.

Juli 2004. De energiemarkt wordt ‘geliberaliseerd’, vrijgemaakt. Op de vrije markt zullen customers hun energy portfolio switchen (op een ‘vrije’ markt praat iedereen opeens Engels…). De bedoeling is dat elk jaar iedereen massaal op zoek gaat naar de grote prijsvoordelen die de leveranciers gaan bieden. Nieuwe, slimme bedrijven komen op, andere verdwijnen. Ons PEB gaat op in het grote NUON dat zelf weer opgeslokt wordt door het Zweedse Vattenfall.

Vorig jaar switchte ongeveer één op de negen klanten. Volgens branchevereniging EnergieNed laat dat getal zien dat “de markt goed werkt”. Inderdaad, er worden jaarlijks tientallen miljoenen reclame-euro’s uitgegeven én de grote energiebedrijven maken veel winst – dus íets gaat er goed. De voorgespiegelde voordelen van de vrije markt voor consumenten – betere service, lagere prijzen, efficiënter gebruik van mensen en middelen – zijn intussen nauwelijks tot niet bewaarheid geworden. En op de Europese duurzaamheidsschaal bungelt Nederland nu inmiddels onderaan.

‘samen zelf doen’ is een prima alternatief voor een teruggetreden overheid en falende marktwerking

Maart 2014. In heel Fryslân zijn er wijken en dorpen waar men bij elkaar komt, zich organiseert en aan de slag gaat. Duurzame energie is het thema en het enthousiasme spat er van af – twitterende jonge mensen en bebaarde windmolenpioniers richten samen energiecoöperaties op. Op de pagina’s in deze krant komt u ze geregeld tegen.

Zoals wel vaker in de geschiedenis, en zeker in Fryslân, is ‘samen zelf doen’ een prima alternatief voor een teruggetreden overheid en falende marktwerking. Op het gebied van energievoorziening betekent dat dat wij zelf in de weer gaan met zonnepanelen en – waar dat echt mogelijk is – windmolens. Eigen windmolens welteverstaan en zelf gefinancierde zonneparken waarvan de stroom naar de deelnemers gaat en de opbrengst in de regio blijft.

Het is 98 jaar geleden dat Friezen bij elkaar kwamen om een energiebedrijf op te richten, “niet uit eenig winstbejag, doch uitsluitend om de belangen van de gemeenschap op het terrein der electriciteitsvoorziening te dienen.”

<br />

Nu doen we het weer.

<br />

Sybrand Frietema de Vries

Initiatiefnemer Ús Koöperaasje en NLD energie. Oud-oprichter/directeur energiebedrijf. Adviseert bij lastige energievraagstukken.

 

Heel Europa? Nee, in Den Haag bleef één man dapper weerstand bieden aan gezond verstand…

Nu zelfs in het Verenigd Koninkrijk de nucleaire toekomst in de koelkast wordt gezet, komen de woorden van onze vice-premier en zelfbenoemd kernenergie-promotor Verhagen en in zijn kielzog die van VNO-NCW in steeds vreemder context te staan.

RWE en E.ON hebben plannen ter waarde van 15 miljard pond opgegeven. Ook hier worden economische redenen aangegeven. Volgens The Telegraph:

There was nothing the UK government could have done differently to change their decision, they [de bazen van RWE npower en E.ON UK | sfdv] said, as nuclear power was simply too long-term an investment in the current economic climate.

Alleen EDF en GDF zijn met respectievelijke partners nog wel in de race. Het nucleaire programma van de Engelse regering, die net als Verhagen met veel enthousiasme had ingezet op nieuwe kerncentrales, ligt daarmee ‘in tatters’. Omdat het VK de afgelopen jaren minder produceert en – bij gelijkblijvende consumptie – meer en meer een importeur van energie is geworden, wordt dit nieuws op het eiland niet met gejuich ontvangen. Leveringszekerheid (en daarmee het prijspeil) voor industrie en consument in het V.K. liggen meer dan ooit in handen van de rekenmeesters van buitenlandse energiereuzen.

Het lastige is dat een goede mix van elektriciteitsproductie voor leveringszekerheid en balans in deze volatiele tijden hoe-dan-ook lastig te organiseren is. Zeker voor overheden die alles uit handen hebben gegeven door middel van deregulering, liberalisering en privatisering. Zoals ook de Nederlandse.

Tijd om het roer terug in handen in te nemen.